Γενικά
Η παρακέντηση δια λεπτής βελόνης (FNA του θυρεοειδούς) είναι μια ελάχιστα επεμβατική, σχετικά ανώδυνη και ασφαλής τεχνική για λήψη κυτταρολογικού υλικού από όζους (στρογγυλά παθολογικά μορφώματα) του θυρεοειδούς. Η FNA γίνεται σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου χωρίς ανάγκη νοσηλείας του εξεταζόμενου. Για καθοδήγηση της βελόνης που θα εισχωρήσει στον θυρεοειδικό όζο μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε η ψηλάφηση είτε το υπερηχογράφημα στον θυρεοειδή.
Αιτιολογία – ενδείξεις
Η απεικόνιση με υπερηχογράφημα έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι της ψηλάφησης: Το υπερηχογράφημα σε πραγματικό χρόνο (δηλ. η λήψη εικόνας και καθοδήγησης της βελόνης ακριβώς την στιγμή της εξέτασης του ασθενούς) επιτρέπει την ακριβή λήψη υλικού και από μικρούς η εν τω βάθει όζους οι οποίοι δεν είναι ψηλαφητοί από τον κλινικό γιατρό (ενδοκρινολόγο, παθολόγο κλπ). Ελαχιστοποιείται το ενδεχόμενο να παρακεντηθεί άλλο γειτονικό η παρεμβαλλόμενο στην πορεία της βελόνης ανατομικό μόριο της περιοχής
Υποψήφιοι για παρακέντηση θεωρούνται οι όζοι που είναι μεγαλύτεροι από 1εκ. και οπωσδήποτε αυτοί οι οποίοι είναι μεγαλύτεροι από 1,5 εκ. ειδικά εάν είναι μεμονωμένοι. Συμπαγείς όζοι που παρουσιάζουν εντός τους διάσπαρτες μικροαποτιτανώσεις (κόκκους ασβεστίου) θέτουν επίσης την ένδειξη διενέργειας FNA. Στην περίπτωση που ο θυρεοειδής αδένας έχει υπερηχογραφική εικόνα ή ιστορικό χρονίας θυρεοειδίτιδας τύπου Hasimoto και συνυπάρχει ευμεγέθης όζος εντός του αδένος τότε αυτός πρέπει να παρακεντείται καθότι η θυρεοειδίτις Ηasimoto μπορεί να συνυπάρχει με λέμφωμα ή σπανιότερα με καρκίνωμα του θυρεοειδούς.
Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου για την ανεύρεση κακοήθειας σε θυρεοειδικό όζο είναι το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς, η προηγηθείσα ακτινοβόληση με ραδιενέργεια (π.χ. θεραπευτική ακτινοβολία, ατύχημα) της περιοχής της κεφαλής – τραχήλου, το φύλλο του ασθενούς (οι άντρες είναι υψηλότερου κινδύνου) και τέλος ηλικία μικρότερη των 30 ετών ή μεγαλύτερη των 60 ετών.
Η επαρκής λήψη κυτταρολογικού υλικού με καθοδηγούμενη παρακέντηση δια λεπτής βελόνης με αρνητικό αποτέλεσμα έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να αποτρέψει την ανάγκη χειρουργικής εκτομής υπό γενική αναισθησία μέρους ή όλου του θυρεοειδούς.
Προετοιμασία
Η προετοιμασία του ασθενούς περιορίζεται μόνο στην μη λήψη ασπιρινοειδών ή άλλης αντιπηκτικής θεραπείας που ενδεχομένως λαμβάνει για οποιοδήποτε αίτιο για τέσσερις ημέρες προ της παρακέντησης ούτος ώστε να ελαχιστοποιείται η μικροαιμορραγία της παρακέντησης.
Διαδικασία
Ο ασθενής τοποθετείται στο εξεταστήριο του τμήματος υπερήχων σε ύπτια θέση με τους ώμους του επάνω στο μαξιλάρι και το κεφάλι τεντωμένο πίσω. Η περιοχή της βάσης του λαιμού καθαρίζεται και επαλείφεται με ιωδιούχο αντισηπτικό (π.χ. Betadine). Η κεφαλή του υπερήχου με το κατάλληλο αποστειρωμένο κάλυμμά της εντοπίζει τον όζο που πρόκειται να παρακεντηθεί και ακολούθως με την καθοδήγησή της εισάγεται η βελόνα μια η περισσότερες φορές στον όζο-στόχο για λήψη κυτταρολογικού υλικού. Κατά την διάρκεια της διαδικασίας δίδεται η οδηγία στον ασθενή να μη μιλάει, να μην καταπίνει και να αναπνέει ήρεμα.
Με το τέλος της διαδικασίας γίνεται καθαρισμός της περιοχής και τοποθετείται πιεστικός επίδεσμος τον οποίο ο ασθενής μπορεί να αφαιρέσει μετά 12ωρο. Είναι σκόπιμο να μην γίνει λήψη ασπιρινοειδών ή άλλων αντιπηκτικών φαρμάκων έως και την επόμενη μέρα της παρακέντησης. Το υλικό της FNA αποστέλλεται σε εξειδικευμένο ιατρό κυτταρολόγο για επεξεργασία-ανάλυση και το πόρισμα μπορεί να παραληφθεί από την γραμματεία του διαγνωστικού κέντρου μετά πάροδο 3-4 εργασίμων ημερών, κατόπιν συνεννόησης.
